پدر معنوی ترکان , شخصیت برجسته جهان ترک و متفکر بزرگ پرفسور جواد هیئت به ابدیت پیوست

 

 

دکتر جواد هیئت شخصيت برجسته علمي و ادبي روز سه شنبه دوازدهم ماه اوت در بيمارستان مرکزي باکو پايتخت جمهوري آذربايجان شمالي درگذشت.



دکتر جواد هیئت پس از سانحه‌ای که حدود یک ماه پیش در اثر افتادن در خیابانی در تهران روی داد با تصمیم پزشکان و نزدیکان، به باکو منتقل و  در بیمارستان “کلینیک مرکزی” بستري شد. بر اساس اظهارات دکتر محمدرضا هیئت، از بستگان نزدیک و پسر معنوی دکتر هیئت، نهاد ریاست جمهوری ترکیه نيز ميخواست  از طریق یک هواپیمای آمبولانس متعلق به ترکیه، ایشان را به یکی از بیمارستانهای مجهز آنکارا منتقل نمايد  که این انتقال در آخرین لحظه به دلیل روند رو به وخامت اوضاع جسمی پروفسور هیئت، از سوی پزشکان آذربایجانی صلاح دانسته نشد و از این رو قرار گردید تا گروهی از پزشکان ترکیه، برای همکاری با پزشکان آذربایجانی به باکو سفر نمايند.

کتر جواد هیئت سال ۱۳۰۴ در تبریز به دنیا آمد و تحصیلات ابتدایی و متوسطه و دوسال اول رشته پزشکی را در ایران گذرانده و به استانبول رفت و پس از اخذ دکترای پزشکی، دوره تخصصی جراحی را در استانبول و پاریس به پایان رساند و در سال ۱۳۳۱ به ایران بازگشت . در مدت ۴۸ سال طبابت و جراحی در تهران، به تدریس و تألیف کتاب ها و مقالات جراحی پرداخت و در فاصله سال های ۵۵ ـ ۱۳۴۳، مجله دانش پزشکی را منتشر نمود. در کنار جراحی عمومی، جراحی قلب را آغاز کرد و در سال ۱۳۴۱ برای اولین بار در ایران موفق به انجام جراحی قلب باز شد. در سال ۱۳۴۷ اولین عمل پیوند کلیه را در تهران و اولین پیوند قلب سگ ها را در ایران با موفقیت انجام داد. از سال ۱۳۴۲ به نمایندگی ایران در « انجمن بین المللی جراحی » و از سال ۱۳۶۲ به عضویت « آکادمی جراحی پاریس » انتخاب شد. تاکنون بیش از ۲۵ مقاله و سخنرانی از او در کنگره های بین المللی جراحی به زبان های فرانسه، انگلیسی در مجلات معتبر پزشکی خارجی چاپ شده است .

مهمترين ميراث دکتر جواد هئيت که وي را محبوب  ترکها در آذربايجان و ايران نموده است  تاليفات وي در زمينه تورکولوژي و انتشار مجله وارليق ميباشد. وي در زمینه تورکولوژی شخصأ بیش از صد مقاله در این مجله نوشته است.

دکتر جواد هیئت در سال 1358 به دنبال سقوط رژیم پهلوی در ایران و مشاهده فضای تنفس برای انتشار نشریات غیر فارسی، همراه با جمعی از همفکران خود اقدام به انتشار نشریه دو زبانه وارلیق نموده بود. نشریه وارلیق فصلنامه ادبی، هنری، فرهنگی و تاریخی به دو زبان ترکی و فارسی است. این نشریه در 15 اردیبهشت سال ۱۳٥۸ شمسی نخستین شماره خود را منتشر کرده و طی ۳۵ سال گذشته به صورت منظم چاپ شده‌است. صاحب امتیاز و مدیر مسئول این نشریه، دکتر جواد هیئت بود که این نشریه را در طول تاریخ انتشارش با همکاری جمعی از اساتید و پژوهشگران از آذربايجان  از جمله مرحوم دکتر حمید نطقی، مرحوم استاد تیمور پیر هاشمی، مرحوم استاد دکتر محمدعلی فرزانه، حسن مجیدزاده ساوالان، کریم مشروطه چی سؤنمز، مرحوم منظوری خامنه، مرحوم دکتر صمد سرداری‌نیا، مرحوم پروفسور غلامحسین بیگدلی، مرحوم علی کمالی، دکتر محمدرضا هیئت، مهندس علیرضا صرافی و مهندس ابراهیم رفرف منتشر کرده است. تمرکز اصلی این فصلنامه بر زبان‌ و لهجه‌های ترکی‌ در ایران است. به این ترتیب وارلیق علاوه بر ترکی آذربایجانی، ترکی خراسانی، ترکی قشقایی، ترکی ترکمنی، ترکی خلجی، ترکی سونقوری… را پوشش می‌دهد. این مجله، علاوه بر حوزه‌های تحقیقاتی در مورد ترک‌شناسی با تمرکز بر ادبیات ترکی در ایران چاپ و منتشر می‌شود. نشریه وارلیق موسس مکتبی است که با نام مکتب وارلیق شناخته می‌شود و هدف آن دفاع از فرهنگ و تمدن ترکان آذربایجان و ایران و تعظیم و معرفی آن به دیگر اقوام و ملل جهان می‌باشد. از تالیفات مشهور پروفسور دکتر جواد هیئت که در مراسم گرامیداشت وی از ایشان با القابی چون “دده قورقود زمان” و همچنین “پدر معنوی آذربایجانیهای جهان”، “پدر معنوی ترکهای ایران و آذربایجان” یاد می‌شود، می‌توان کتب زیر را بر شمرد:

- سیری در تاریخ زبان و لهجه‌های ترکی، چاپهای تهران، آنکارا، باکو؛

- نگاهی به تاریخ ادبیات آذربایجان، دو جلد، چاپهای تهران و باکو (به زبانهای فارسی، ترکی)

- مقایسه‌اللغتین، چاپهای تهران، باکو، آنکارا، کایسری (به زبانهای فارسی و ترکی)

- ادبیات شفاهی مردم آذربایجان، چاپهای تهران، باکو (به زبان ترکی با خط عربی و سیریلیک)

- نگاهی به تاریخ و فرهنگ ترکان، چاپهای تهران، آنکارا، باکو (به زبان ترکی)

- ادبیات‌شناسی، چاپ تهران و باکو (به زبان ترکی با خط عربی و سیریلیک)

- تاریخ فلسفه غرب، چاپ باکو (به زبان ترکی)

- ترومبوز و قلبیت و درمان آن،

- جراحی عمومی،

- درسهای جراحی (146)

از هفت جلد کتاب وي درباره تورکولوژی پنج جلد آن در باکو و یک جلد آن (نگاهی به تارخ و فرهنگ ترکان) در آنکارا ازطرف وزارت فرهنگ به ترکی استانبولی به چاپ رسیده است. علاوه بر این دکتر هئیت ، مقالات علمی از تحقیقات خود را درباره تورکولوژی ، ترکی سنقر، ترکی خلج و ترکی خراسانی تهیه و در کنگره های جهانی تورکولوژی ارائه نموده و به عضویت فرهنگستان زبان ترکیه انتخاب شده است . دکتر هئیت از طرف دانشگاههای استانبول ، باکو و نخجوان عناوین دکترای افتخاری و پروفسـوری دریافت نموده و سالهاست به عنوان یکی از مراجع ترک شناسی در جهان شناخته شده است  .

محافل پان ايرانيست که شخصيتي دانشمند در حد دکتر جواد هئيت را معمولا تقدير و تکريم کرده و نمونه ای از به اصطلاح نبوغ ایرانی معرفی میکنند، نسبت به وی بخاطر کارهای بزرگ تحقيقي و فعاليتهايش در نشر فرهنگ و ادبيات ترکي با کينه و نفرت برخورد ميکردند.

یوردنت فقدان دکتر جواد هیئت را به همه فعالان حقوق مدنی در ایران وبخصوص مردم ترک آذربایجان و ایران تسلیت میگوید.

 ازیوردنت
روانش شاد و آرزوهایش محقق باد