نگاهی بر تظاهرات هموطنان ارمنی در تهران

بنظر می رسد رسانه های فارسی زبان بنابراینکه صاحبانشان بر اساس منافع سیاسی واستراتژیک خود تز ارمنی را قبول دارند، محدودیت های شدیدی را در بررسی علمی، حقوقی و سیستماتیک مسئله داشته باشند. امید است این نوشته کوتاه بتواند احتیاج خوانده فارسی خوان را برای دید مسئله از زاویه متفاوت تر تامین کند.

 

درخواست ارمنیها و کشورهای بسیاری مبنی بر به عهده گرفتن مسولیت و قبول اینکه بر علیه ارمنیها توسط امپراطوری عثمانی جنوساید ی انجام گرفته است. هر ساله در 24 آپریل مباحثه های مختلفی را نیز به همراه می آورد. فشار سیاسی بر ترکیه بعنوان وارث امپراطوری عثمانی مبنی بر پذیرش این حادثه بعنوان قتل عام این واقعه تاریخی و حقوقی را تبدیل به مسئله ای سیاسی، ژئوپولیتیک و حتی ادامه جنگ های صلیبی کرده است.

استفاده از مسئله ای انسانی بعنوان ماده خام در تولید برتری استراتژیک، ژئوپولتیک، دینی و فرهنگی نگاه بی طرفانه، حقوقی و تاریخی را نیز غیر ممکن ساخته است.

با توجه به این نقطه وجه مسامحه قراردادن حقوق و منافع مردم ارمنی برای بازی استراتژیک کشورهای مختلف منشاء مسئله را نیز بر ما آشکار می کند.

ارمنی ها به عنوان یک بازیگر در جنگ جهانی اول به نفع روسیه و فرانسه با بیش از 230 هزار نیروهای دست به سلاح بر علیه امپراطوری عثمانی وارد جنگ شدند. روسیه و نیروهای متفقین قول دولت ارمنستان بزرگ را در مقابل این حمایت به سیاستمداران احزاب ارمنی دادند. ولی سیر حوادث اجازه نداد. نتیجه مطلوبی که رهبران سیاسی و دینی ارمنی در مد نظر قرار داده بودند را به دست آورند. نتیجه این جنگ استراتژیک کشته شدن صدها هزار انسان در منطقه و جهان بوده است. اگر چه ارمنی ها از گروهای بودنند که بیشترین کشته را دادند ولی کردها، ترکها از آذربایجان غربی گرفته تا آناتولی نیز کشته های فراوانی را داده اند.

در هم تنیدگی کلیسا و سیاست در جامعه ارمنی باعث شده که جامعه ارمنی نتواند دین و سیاست را از هم جدا کنند. این خصوصیات جامعه ارمنی، ارمنیان را دچار اشتباهات استراتژیک تاریخی و نتایج فاجعه باری را برای انسان ارمنی بوده است. یکی دیگر از خصوصیات جامعه ارمنی وجود دو طبقه "آزادها" و"رعیتها" است. این خصوصیات نیز باعث شده که طبقه آزاد که اکثریت دیاسپورای ارمنی را نیز تشکیل می دهند، منافع عمومی مردم ارمنستان را از منظر و طبقه خود تعریف کند. بدین دلیل هم زمینه ای را فراهم آورده اند که اردغان بارها آنان را بابت حضور دهها هزار ارمنی فقیر که برای امرار معاش و کارکردن به ترکیه می آیند تحقیر کند.

امسال شکل و سطح طرح مسئله تفاوتی اساسی با سالهای گذشته داشت. قرار گرفتن رسمی پاپ و برخی دولتها چون فرانسه و آلمان در کنار تزهای ارمنستان حاکی از ادامه تز برخورد تمدنها در سطح دینی آن بود. این اقدام پاپ در شرایط حساسی امروزی ضربه بود بر گفتگوی بین ادیان. اصرار بر سیاسی کردن مسئله بدون در نظر گرفتن ابعاد تاریخی و حقوقی مسئله از طرف واتیکان و کشورهای مسیحی و تلاش برای متهم کردن عثمانی به عنوان سمبل اسلام به قتل عام را، می توان از منظر تسویه حساب تاریخی دنیای مسیحیت با اسلام و ادامه جنگ های صلیبی نیز دید.

فرانسه، آلمان و روسیه بعنوان بازیگران اساسی جنگ جهانی اول حوادث را با یک بیان سیاسی قتل عام خوانند. فرانسه و روسیه که در جنگ اول بر علیه عثمانی متفق بودنند. ارمنیها هم بعنوان برادران دینی در برابر وعده دولت ارمنستان بزرگ به نفع روسیه و فرانسه وارد جنگ شده بودند. وعده روسها و فرانسوی ها بر ارمنیها مبنی بر ارمنستان بزرگ عملی نشده، فرانسه و روسیه هنوز نتوانسته بدهی تاریخی خود را به ارمنیها بدهند. این دو دولت برای شانه خالی کردن از مسولیت های تاریخی خود تز ارمنیها را بدون چون و چرا قبول کرده اند. آلمان نیز بعنوان یکی از عاملان اساسی جنگ اول در تاریخ به حد کافی لکه بزرگی به نام هولاکست در پیشانی دارد. آلمان نیز همچون دو کشور دیگر برای شانه خالی کردن از مسولیت تاریخی خود از تز ارمنی ها دفاع می کند.

رفتار ایران در قبال هموطنان ارمنی نیز دوگانه بوده است. این رفتار بستگی به سطح و وضعیت روابط تهران و آنکار داشته است. البته نباید این را هم نادیده گرفت که تاریخا رفتار ایران در مقابل ترکیه از زمان صفوفیان همکاری با کشورهای مسیحی در مقابل عثمانی بوده است. رفتارهای امروزی ایران اگر چه می تواند ریشه های تاریخی داشته باشد . ولی وضعیت امروزی منظقه و رقابت شدیدو حتی جنگ غیر مستقیم سنی و شیعه نیز در این امر دخیل بوده است.

بررسی رفتار و جبهه گیری اقلیت ارمنی ساکن در کشورهای مختلف نیز مهم می باشد. خصوصا جبهه گیری ارمنی ها عراق در کنار صدام، ارمنی های سوریه در کنار بشار اسد و ارمنی ها ایران در کنار جمهوری اسلامی قابل تامل است. این جبهه گیری دست بالا بودن محافظه کاران و دست راستیها در سیاست ارمنی ها را نشان می دهد. این وضعیت سیاست ارمنی باعث حاکم شدن دیکتاتوری در ارمنستان نیز شده است. دیکتاتوری در ارمنستان با توسل به گفتمان قتل عام، هر ساله مشروعیت متزلزل خود را تازه کرده و از تغییر در جامعه مدنی ارمنستان و سیاست ارمنستان جلوگیری می کند.

تظاهرات امسال هموطنان ارمنی نمونه ای متفاوت از یک تظاهرات در تاریخ جمهوری اسلامی بود.

یک گروه اقلیت دینی و ائتنیکی توانست در جمهوری اسلامی که کارنامه جهانی "آزادی بیان" آن منفی است، تظاهراتی ترتیب دهد که خود جای خوش حالی دارد. البته امیدوارم که این "آزادی بیان" به گروهای دینی و مذهبی چون بهائیان، سنی ها، دراویش گنابادی و...نیز داده شود ویا به گروهای ائتنیکی چون کردها، فارسها،عربها، ترکها، بلوچها وغیره نیز اجازه استفاده از حق آزادی بیان شان داده شود.

حضور زنان با پوشش آزاد نیز یکی از برجسته ترین نکات این تظاهرات بود، که بعنوان یک شهروند امیدوارم برای همه زنان ایران حق پوشش آزاد داده شود.

رفتار بی نظیر و قابل تحسین پلیس جمهوری اسلامی ایران که سابقه شلیک مستقیم به شهروندان تظاهرات کننده در ۲۰۰۶ در تبریز و شهرهای دیگر آذربایجان و بعد از آن در تهران و دیگر شهرها را داشته است بود . این بار پلیس جمهوری اسلامی نشان داد که می تواند، تنها شاهدی بر تظاهرات و پاسداری از حقوق شهروندان باشد.

دو نکته دیگر این تظاهرات نیز که قابل انتقاد است. استفاده از کودکان کم سن و سال در یک تظاهراتی که شرکت در آن آگاهی فردی را می طلبد. کودکانی که فقط بواسطه انتقال یک طرفه حوادث تاریخی وتززیق گفتمان نفرت بر علیه دیگری به خیابان آورده شوند، در آینده بعنوان باز تولیدکنندگان نفرت تاریخی از دیکری عمل خواهند کرد. همان نفرتی که فاجعه خوجالی در قره باغ جمهوری آذربایجان را آفرید.

تظاهرات با عکس های آقای خامنه ای که از طرف اپوزیسیون فارس و ایرانی به جنایت علیه بشریت متهم است نیز یکی از نقاطی بود که می تواند این تظاهرات را زیر سوال ببرد. بی شک تظاهرات زیر عکس آقای خامنه ای بیانگر نگاه سیاسی جامعه ارمنی به حوادث 1915 می باشد.

بنظر می رسد رسانه های فارسی زبان بنابراینکه صاحبانشان بر اساس منافع سیاسی واستراتژیک خود تز ارمنی را قبول دارند، محدودیت های شدیدی را در بررسی علمی، حقوقی و سیستماتیک مسئله داشته باشند. امید است این نوشته کوتاه بتواند احتیاج خوانده فارسی خوان را برای دید مسئله از زاویه متفاوت تر تامین کند.

 

اومود مهدیان ( ائورن)

لاهه

 

یکشنبه, آوریل 26, 2015 - 14:27