آذربايجانيها و انتخابات رياست جمهوري

 

ديگر چند روزي بيش به روز جمعه 24 خرداد 92، روز انتخابات رياست جمهوري باقي نمانده است و هر كدام از هشت نامزد رياست جمهوري هم تلاش زيادي براي تبليغ خود و كارهايي را كه در آينده ، در كشور و در صورت انتخاب شدن براي رياست جمهوري ، انجام خواهند داد ، كرده اند . اما دانشجويان ، روشنفكران و ديگر اقشار پيشرو جامعه آذربايجان كه انداختن راي به صندوقها را تنها در رفع تكليف از خود و يا خوردن مهر بر شناسنامه‌شان كه احتمالا خللي براي گرفتن وام و يا استخدام خود و يا فرزندانشان در كارهاي دولتي در آينده ايجاد نكند ، نمي بينند مسئله را از ديد وسيع تري بررسي كرده و مسئله آذربايجان را جداي از آنچه بيشتر به درد تبليغات نامزدهاي رياست جمهوري مي خورد مورد بحث و بررسي قرار مي دهند . اكثريت قريب به يقين اين قشر از جامعه آذربايجان ، علت مهاجرتهاي عظيم استانهاي آذربايجاني به شهرهاي مركزي ايران را كه در طول دهه هاي گذشته صورت گرفته و بيشترين مهاجرتها را در مقايسه با ساير استانهاي كشور بخود اختصاص داده است (1) را همزمان با عدم اشتياق دولت به سرمايه گذاري كلان و ايجاد صنايع مادر در حوزه جغرافيايي آذربايجان تاريخي و حتي بي توجهي و يا كم توجي مسئولين رده بالاي كشوري به بحران خشك شدن درياچه اورميه را در ارتباط با مسئله تفاوت زبان مردم اين منطقه با زبان رسمي كشور دانسته و بجاي فرصت دانستن و بهره گيري از زبان قانونمند تركي و فرهنگ غني آذربايجان در شكوفا شدن فضاي فرهنگي كشور كه گويشوران آن حداقل و بنا اظهار آقاي دكتر صالحي وزير امور خارجه 40% از جمعيت ايران را تشكيل مي دهند (2) و حافظه تاريخي حاكميت 1000 ساله هم بر ايران داشته و در طول ده قرن گذشته حتي بيشر از همكشوريهاي فارس زبان ، براي حفظ و حراست از كشور تلاش كرده ، در راه استقلال آن جنگيده ، خون داده و حتي با همزبانهاي ترك خود هم به نبرد پرداخته اند ، در داشتن نگاه امنيتي مسئولين كشوري به زبان تركي و تركان ايران ميدانند . مسئولين كشوري شايد فراموش كرده اند كه تركان ايران با داشتن حداقل 30 ميليون نفر جمعيت در ايران هر احساسي كه فارس زبانان ايران نسبت به كشور ، زبان و فرهنگ فارسي ، شخصيتهاي تاريخي و ادبي ، ادبيات كلاسيك مكتوب و شفاهي ، آداب و رسوم ، قصه و داستان ، افسانه و فولكلور و حقوق زباني و فرهنگي خود دارند تركان هم همان احساس را نسبت به داشته هاي خود با شاخصهاي تركي دارند . تركان ايران نه سنگ بي احساس ميلياردها سال كوهها هستند و نه روبات بي روح دنياي معاصر ! آنها اگر نگوئيم بيشتر از ديگران حساس و وابسته به زبان ، فرهنگ ، آداب و رسوم و داشته‌هاي معنوي خود هستند،حداقل به اندازه ديگران اين حساسيت و وابستگي به معنويات خودرا دارند و بخود حق مي دهند در كشوري كه زندگي ميكنند به اندازه ديگراني كه جمعيت واقعي آنها را بيشتر از جمعيت خود در كشور نمي دانند از تحصيل به زبان تركي خود از ابتدايي تا پايان دانشگاه برخوردار شوند و البته براي ارتباط و مبادله احساس دوستانه و برادرانه با همكشوريهاي فارس زبان خود هم ،‌آموزش و يادگيري زبان فارسي را از ضروريات مي دانند . اگر آقاي غلامعلي حداد عادل شعر «‌اي زبان مادري » خودرا وارد درس كلاس ششم سال تحصيلي 1391-1392 مدارس مي كند و در كنار كابل و تهران و بخارا و خُجند و بلخ و نيشابور و هري ، حتي تبريز را هم ملك زبان مادري خود ميداند و شايد از اين طريق مي خواهد به نوجوان 12 ساله آذربايجاني هم القاء كند كه زبان مادري تو هم ، فارسي است و يا بايد فارسي باشد ، و در سفر استاني اش به آذربايجان در 25 ارديبهشت ماه سال جاري و تبليغ خود در دانشگاه تبريز و سهند،‌ جهت هموار كردن راه رسيدن به كرسي رياست جمهوري ، در سئوال دانشجويان آذربايجاني كه مي پرسند : « چرا قوميتهاي ساكن ايران حق تحصيل به زبان مادري را ندارند » جواب ايشان : « آموزش به زبان مادري در همين حد كه مادران با فرزندانشان به اين زبان صحبت مي كنند بس است و نيازي به آموزش زبان تركي در مدارس نيست » مي شود . ايشان خيال مي كنند با اين دو جمله موضوع را تمام و ختم به خير كرده اند و مسئله بالكل حل شده و ديگر كسي و جمعيت 30 ميليوني تركان ايران حرفي از حق آموزش به زبان مادري خود نخواهند زد و آموزش به زبان مادري فقط به عنوان حق مطلق آقاي حداد عادل و همزبانانش باقي خواهد ماند ! اگر آقاي حداد عادل مي توانست جلو صحبت كردن تركي فرزندان آذربايجان با مادرانشان در خانه و خانواده اشان را بگيرد احتمالا صحبت كردن به زبان مادري در داخل خانه ها را هم ممنوع مي كرد ، اما چون اين كار شدني نيست ، تنها صحبت كردن به زبان مادري را حق فرزندان آذربايجان دانسته و آنرا امتيازي بزرگ براي مردم آذربايجان مي شمارد! جناب آقاي حداد عادل ! اگر صحبت كردن به زبان مادري با مادران كافي و بس است و نيازي به تحصيل به زبان مادري نيست لطفا اين حق را به خود و به همزبانانتان هم بدهيد تا نيازي نباشد شماها هم در مدارس و دانشگاهها به زبان فارسي تحصيل كنيد ، در اين صورت بهتر است هم شما و همزبانان فارستان و هم ما و همزبانان تُركمان و بقيه اقوام غير فارس هم در كليه مناطق ايران از ابتدايي تا پايان دانشگاه به زبان انگليسي تحصيل كنيم كه نياز تكنولوژي امروز جهان است و حداقل وقت و انرژي خودرا به آموزش زباني صرف كنيم كه كاربرد جهاني و تكنولوژي روز را دارد نه آموزش متون سخت فارسي و حتي لغتهاي ناهنجار و نخراشيده تازه ساز باصطلاح فارسي چون :‌ آذرخش چنگالي ، آتش سپاري در گور ، بسامد كشند ، بستك آغازگر ، برهان متناهي مبنا ، بي هنجاري بوگه ، بيخ دسته (3) از توليدات « فرهنگستان زبان و ادب فارسي » كه جنابعالي هم رياست آنرا به عهده داريد . نگاه آقاي علي اكبر ولايتي كانديدادي ديگر رياست جمهوري هم به زبان تركي و حق آموزش آن در مدارس دست كمي از نگاه آقاي حداد عادل به اين موضوع ندارد ؛ در سفر استاني آقاي ولايتي به آذربايجان در 18 ارديبهشت ماه كه به دعوت بسيج دانشجويي دانشگاه آزاد اسلامي تبريز صورت گرفته بود ، در سئوال دانشجويان از وي مبني بر اينكه : "بالاخره مردم آذربايجان چه زماني به زبان مادري خود تحصيل مي كنند و اصل 15 قانون اساسي كي اجرا مي شود ؟ " ايشان بعد از اندكي مكث مي گويد : " موضوع اصل 15 چيز جديدي را در ذهن انسان تداعي نمي كند ، نوشتن و خواندن به زبان مادري هيچ چيزي را عوض نمي كند و گره اي از مشكلات كشور نمي گشايد " ! در پي قانع نشدن دانشجويان به اين جملات ، و سخن به اعتراض گشودن آنان و جواب شفاف و كامل خواستنشان از آقاي ولايتي، وي به گفتن جمله اي: " حالا اشكالي ندارد تحصيل كنيد ! " دهان مي گشايد كه در اصل معني تحقير سئوال كنندگان را داشته است ! با اين وضعيت اكثريت دانشجويان به عنوان اعتراض ، سالن بحث دانشگاه را ترك مي كنند و آقاي ولايتي هم ديگر ادامه صحبت براي عده اي اندك را مصلحت ندانسته به بهانه داشتن سخنراني در مكان ديگر ، جلسه را تنها با گذشتن نيم ساعت از شروع آن ترك مي كند ! گرچه آقاي قاليباف شهردار فعلي تهران و ديگر كانديداي رياست جمهوري در سفرش به آذربايجان به صورت كلي گفته است : " آذربايجان كه در همه لحظات تاريخ ساز و سرنوشت ساز اين كشور ، پيشرو و پيشگام بوده است و از هيچ ايثارگري فرو گذار نكرده چرا بايد امروز دچار تبعيض و بي عدالتي باشد ؟ " اما ايشان هم هيچ اشاره اي به اين تبعيض كه مسلما از بابت تفاوت زباني و نگاه امنيتي داشتن به اين مسئله است ، نكرده اند و هيچگونه راه حلي براي از بين بردن اين تبعيضات كه حد اقلش اجراي اصل 15 قانون اساسي و برداشتن نگاه امنيتي از روي زبان تركي و شروع به تحصيل به زبان تركي ازمدارس ابتدايي است ارائه نداده اند . آقاي محسن رضايي ديگر نامزد رياست جمهوري گرچه شعار " زبان اقوام بايد در دانشگاهها تدريس شود " را چند روزي سرلوحه سايت " تابناك " خود كرده بود ، اما فراموش نمي كنيم مقاله تاريخ 11 ارديبهشت سال 1391 سايت تابناك را كه در پي پخش شدن شعرخواني كودك 5- 6 ساله آذربايجاني در ورزشگاه تبريز و در پي بازي تيم تراختور كه به زبان تركي در برنامه 90 در شب دوشنبه دهم ارديبهشت ماه پخش شد و اين كودك خردسال شعري به اين مضمون خوانده بود : "ديليم اؤلسه منده اؤللم ، منيم ديليم اؤلن دئييل ، باشقا ديله دؤنن دئييل " ( اگر زبان من بميرد منهم مي ميرم ، زبان من هرگز نمي ميرد و تبديل به زبان ديگر نمي شود ) . كه در فرداي آن شب سايت تابناك متعلق به محسن رضايي مقاله اي تحت عنوان : " آنچه نبايد در برنامه 90 پخش مي شد " نوشت : "پخش يك شعار ضد تماميت ارضي از صدا و سيما چه معنايي مي تواند داشته باشد ؟ ...اما در اقدامي شگفت و پرسش برانگيز ، برنامه نود اين هفته تبديل شد به تريبوني كه شعار هاي ضد ايراني و قوم گرايانه از آن بازتاب داده مي شود " . جالب است كه سايت آقاي محسن رضايي كه طبعا ديدگاه ايشان است، شعر خواني كودك 5- 6 ساله آذربايجاني به زبان مادري را كه معنايش دوست داشتن زبان مادريش است شعار ضد تماميت ارضي و شعار هاي ضد ايراني و قوم گرايانه مي داند ! از آقاي رضايي بايد پرسيد اگر اين شعر با همين مفهوم و به زبان فارسي از زبان كودك فارس زباني در برنامه نود پخش مي شد آيا شما باز آنرا "شعار ضد تماميت ارضي و شعار هاي ضد ايراني و قوم گرايانه" مي ناميديد ؟ و يا شما هم مثل بعضيها ايران را فقط متعلق به يك زبان و يك قوم ميدانيد و بقيه را مستاجر و كارگر اين قوم مي پنداريد ؟ با اينهمه حال آقاي رضايي در شعارهاي تبليغاتي خود براي رئيس جمهور شدن ، شعار تدريس زبان قوميتها در دانشگاه را مي دهد كه البته فقط شعار دهن پركني است ، چرا كه براي تدريس و تحصيل واقعي زبان ملل و اقوام غير فارس ، بخصوص تركها با جمعيت 30 ميليوني آن بايد با آموزش يك ماهه معلمان در تعطيلات تابستان ، تدريس كلاس اول ابتدايي را از مدارس ابتدايي شروع كرد و هر سال يك كلاس بالا رفت ، سپس براي آماده كردن كادر آموزش براي كلاسهاي بالاتر، تحصيل در دانشگاه را آغاز نمود و الا فردي كه مثلا در دانشگاه مدرك ليسانس زبان تركي را بگيرد ولي نتواند اين تخصص خودرا در جامعه بكار گيرد و بهره اي از آن نبرد چه جاذبه اي مي تواند وي را به تحصيل به اين زبان بكشاند ؟ اگر زبان فارسي هم با اين شرايط تدريس شود كسي علاقه اي به تحصيل آن نشان نخواهد داد ! بقيه نامزدهاي رياست جمهوري اين دوره هم در شعارهايشان، كما بيش اشاره اي به اصل 15 قانون اساسي و يا حقوق اقوام ميكنند ولي هيچكدام از اينها شفافيتي در گفتار و شعارهايشان نيست ، كه معلوم ميگردد هنوز نگاه كلي به حقوق و مسائل ملل و اقوام غير فارس ايران ، بخصوص تركاني كه بيشترين جمعيت غير فارس كشور را دارند و حافظه تاريخي حكومت يكهزار ساله در ايران را هم دارند نگاه امنيتي است ! ولي واقعيت اين است كه تا زماني كه اين نگرش سنگين از روي ملل و اقوام غير فارس بخصوص تركها برداشته نشود و به زبان و فرهنگ تركي و گويشوران چندين ميليوني آن همچون زبان فارسي و حقوق متعلق به گويشوران فارس زبان نگريسته نشود نمي توان سخن از اتحاد واقعي و محكم و برخاسته از درون جامعه چند مليتي ايران زد. به نظر من هر كدام از نامزدهائيكه در انتخابات رياست جمهوري پيروز شوند ، براي رساندن كشور به اتحاد واقعي و توسعه و ترقي همه جانبه و برداشتن ديوار عدم اعتماد ، بايد اولين كارشان برداشتن نگاه امنيتي از زبان ملل و اقوام غير فارس و اعاده حقوق زباني و فرهنگي آنان به نسبت كثرت جمعيت آنان در كشور باشد و اين امر را بايد در اولويت كار خود در كشور قرار دهند ، چرا كه تحولات در كشورهاي همسايه و همجوار و حل شدن مسائل اينچنيني در اين كشورها نيز اين پيام روشن و آشكار را به سياستمداران كشور مي رساند . حسن راشدي ............................................................... (1)     آذربايجان شرقي به تنهايي نزديك به بيست درصد مهاجران ايران را بخود اختصاص داده است و اين استان در طول 50 سال گذشته بيشترين مهاجر فرستي را در بين استانهاي ايران داشته است؛ به گونه اي كه خالص مهاجرتي آن از حدود 101 هزار نفر در سال 1345 ، به حدود 224 هزار نفر در سال 1365 و بلاخره 153 هزار نفر در سال 1385 رسيده است و در بين استانهاي ايران رتبه اول را داشته است . ( پايان نامه كارشناسي ارشد محرم پور باقري در سال 1391 ، دانشجوي علوم اجتماعي ، گرايش : جامعه شناسي علوم انساني دانشگاه شاهد ) (2)     سخنان دكتر علي اكبر صالحي وزير امور خارجه ايران در سفر به تركيه و در ملاقات با داود اوغلو وزير امور خارجه تركيه/ دي ماه 1390 (3)       واژه هاي ساخته شده در " فرهنگستان زبان و ادب فارسي " به رياست دكتر غلامعلي حداد عادل 19/3/1392